به گزارش گروه ترجمه خبرگزاری حوزه با شیوع بیماری کرونا در جهان از جمله کشورهای اسلامی، یکی از پرسش هایی که این روزها ذهن مسلمانان را به خود مشغول ساخته این است که آیا مناسک حج امسال برگزارمی شود و آیا تا کنون حج تعطیل شده است؟

علما و مورخان تا کنون ۴۰ مورد تعطیلی حج به خاطر تنش های سیاسی و بلاهای طبیعی و شیوع بیماری واگیردار و رکود اقتصادی و گرانی و نا امنی و وجود راهزن ها و دزدان ثبت کرده اند و این روزها نیز با شیوع بیماری همه گیر ابتلا به ویروس Ncov-۲۰۱۹ و با توجه به اینکه تا کنون امیدی برای مهار آن در جهان وجود ندارد، ممکن است پیامدهای آن تا مدت زمانی طولانی ادامه داشته باشد و از این رو با توجه به احتمال متوقف شدن مناسک حج امسال به بررسی موارد ۴۰ گانه توقف و تعطیلی حج در طول تاریخ می‌پردازیم.

کشتار عرفات سال ۸۶۵ میلادی

سال ۲۵۱ هجری یکی از موارد توقف حج است که در آن سال کشتار مردم در عرفات اتفاق افتاد بدین صورت که اسماعیل بن یوسف علوی و دار و دسته اش به حاجیان حمله ور شدند و شمار زیادی از آنها را کشتند.

سال ۹۳۰ میلادی قرامطه حجر الاسود را دزیدند

در سال ۳۱۷ هجری قرامطه دست به جنایت هولناکی در مسجدالحرام زدند و علاوه بر کشتن زائران داخل مسجدالحرام، حجر الاسود را دزدیدند و تا ۲۲ سال کسی مکان آن را نمی دانست تا سال ۳۳۹ هجری.

قرامطه گمان می کردند حجر الاسود از نمادهای جاهلیت و نوعی بت پرستی است و به همین خاطر در یوم الترویه سال ۳۱۷ هجری ابوطاهر قرمطی که حاکم بحرین و رهبر قرامطه بود به مکه حمله کرد و در آن زمان مردم در حال احرام بودند که اوحجر الاسود را از جا بیرون آورد و آنرا به منطقه هجر(قطیف کنونی) فرستاد و حدود ۳۰ هزار حاجی را کشت و در حال کشتن مردم و حاجیان می‌گفت من بزرگتر از خدایم، او مردم را می آفریند و من می کشم. او علاوه بر این می خواست مقام ابراهیم را نیز بدزدد که خادمان کعبه آن را پنهان کردند.

پس از آن در سال ۳۱۸ هجری قرامطه که حجر الاسود را در خانه ای بزرگ در قطیف قرار داده بودند بدعتی بنا نهاده و گفتند حج باید در قطیف انجام شود و به اهالی قطیف دستور دادند گرد آن خانه حج بجا بیاورند، اما اهالی قطیف نپذیرفتند و بسیاری از آنها به این خاطر کشته شدند.

سال ۸۹۳ میلادی همزمان با خلافت بنی عباس و بنی عبید

گفته می شود در سال ۳۷۲ هجری تا سال ۳۸۰ هجری به خاطر فتنه‌ها و اختلافات میان خلفای بنی عباس و خلفای بنی عبید مصر، کسی از عراق به حج نرفت.

سال ۱۰۳۷ میلادی و محرومیت عراق از حج

در سال ۴۲۸ هجری از عراق کسی به حج نرفت، اما مسلمانان کشورهای دیگر حج به جا آوردند.

بازگشت بغدادی ها به حج پس از ۱۰ سال در ۱۲۵۳ میلادی

در سال ۶۵۰ هجری مسلمانان بغداد که ۱۰ سال به حج نرفته بودند پس از مرگ خلیفه المستنصر بار دیگر به حج رفتند.

در سال ۱۲۵۷ میلادی کسی از حجاز به حج نرفت

در سال ۶۵۵ هجری کسی از حجاز به حج نرفت و پرچم هیچکدام از پادشاهان در مکه برافراشته نشد.

سال ۱۸۱۴ و شیوع طاعون

در این سال حدود ۸ هزار نفر در حجاز به سبب بیماری طاعون از دنیا رفتند.

سال ۱۸۳۱ و مرگ سه چهارم حاجیان با شیوع وبای هندی

در این سال مصادف با ۱۲۴۶ هجری بیماری وبا که به اعتقاد برخی از هند آمده بود در موسم حج شیوع یافت و منجر به مرگ سه چهارم حاجیان شد.

سال ۱۸۳۷ میلادی و شیوع وبا

در این سال بیماری وبا در موسم حج شیوع یافت و تا سال ۱۸۴۰ ادامه داشت.

سال ۱۸۴۶ و شیوع بیماری کولرا تا چند سال

در این سال بیماری همه گیر کولرا میان حاجیان شیوع یافت و تا سال ۱۸۵۰ ادامه یافت و بار دیگر در سال های ۱۸۶۵ تا ۱۸۸۳ شیوع پیدا کرد.

سال ۱۸۵۸ میلادی و فرار مردم از حجاز به مصر

در این سال شیوع بیماری وبای شدید موجب شد مردم از حجاز به مصر فرار کنند و مصر نیز در آن زمان منطقه قرنطینه ای در بئر عنبر ایجاد کرد تا از شیوع وبا جلوگیری کند.

سال ۱۸۶۴ میلادی و مرگ هزار حاجی در هر روز

در این سال در هر روز هزار حاجی به خاطر ابتلا به بیماری وبای خطرناک از دنیا می رفتند و در سال ۱۸۷۱ نیز وبا در مدینه منوره شیوع یافت تا جایی که مصر ناچار شد پزشکانی را به مدینه بفرستد و منطقه قرنطینه درمکه و در راه مکه به مدینه ایجاد کند.

سال ۱۸۹۲ میلادی و انباشته شدن جنازه مردگان

در این سال بیماری همه گیر کولرا همزمان با موسم حج شیوع یافت و بسیار شدت گرفت تا جایی که جنازه مردگان روی هم افتاد و فرصت برای دفن آنها نبود و در عرفات نیز عده زیادی از دنیا رفتند و اوج مرگ و میر در منا بود.

سال ۱۸۹۵ میلادی و شیوع تیفوئید

در این سال بیماری وبا شبیه تب تیفوئید شیوع پیدا کرد و ابتدای این بیماری از قافله ای بود که از مدینه منوره آمده بود و در عرفات نیز عده ای بیمار شدند، اما پس از آن بیماری از بین رفت و در منا رویت نشد.

سال ۱۹۸۷ میلادی و شیوع بیماری مننژیت

در این سال به خاطر شیوع بیماری خطرناک مننژیت که سرعت انتشار زیادی نیز داشت حدود ۱۰ هزار حاجی مبتلا شدند.

تلاش های صورت گرفته برای پیشگیری از شیوع بیماری در ایام حج

بیماری های واگیردار در تاریخ مکه و مسجدالحرام بسیار زیاد بوده و تاریخ، بیماری های زیادی واگیرداری زیادی را به خاطر ازدحام و فراوانی زائران از کشورها و مناطق مختلف جهان به ثبت رسانده است.

در موسم حج احتمال انتقال بیماری های تنفسی و گوارشی افزایش پیدا می کند و این بیماری ها می تواند از طریق ترشحات دستگاه تنفس منتقل شود مانند بیماری انفلوانزا و مننژیت و ویروس کنونی کرونا.

همچنین در طول تاریخ بیماری های گوارشی نیز میان حاجیان شیوع پیدا کرده است و در روزگارهای گذشته خدمات مراقبت و پیگیری بهداشت و درمان نیز برای حاجیانی که از نقاط مختلف به مکه می روند وجود نداشت و مسئولان حج نیز قرنطینه بهداشتی برای افراد مشکوک به بیماری گوارشی در نظر نمی گرفتند و اقداماتی هم برای پاکسازی(ایزوله ساختن) محیط انجام نمی گرفت و از این رو بیماری های واگیردار به سرعت حاجیان زیادی را گرفتار می کرد.

جلوگیری قبایل از قرنطینه و پاکسازی

در سال 1812 میلادی مسئولان عثمانی با حمایت کشورهای اروپایی سعی کردند یک مرکز قرنطیه و بیمارستان برای مبارزه با شیوع بیماری های واگیردار در موسم حج ایجاد کنند، زیرا کشورهای اروپایی در مورد شهروندان مسلمان خود که از حج بازمی‌گردند نگران بودند که این بیماری ها را با خود به اروپا منتقل کنند.

اما این تصمیم با مخالفت شدید قبایلی روبرو شد که کار آنها انتقال حاجیان و بارهای آنها با شتر بود و این قبایل به قرنطینه و بیمارستان حمله کرده و آن را تخریب کردند و تعدادی از سرکنسولها و دیپلمات های اروپایی را که عامل این پیشنهاد بودند را نیز کشته یا زخمی کردند از جمله سرکنسول بریتانیا در آن زمان را.

مشکل عدم رعایت قوانین ذبح

در سال 1886 قانونی در حج اجرایی شد که طبق آن مکان های ذبح و توزیع مشخص شد و مکانهایی نیز برای دفن پسماندهای قربانی مشخص شد تا جریان ذبح سازماندهی شود، زیرا قربانی کردن یکی از راه های اصلی انتشار بیماری در موسم حج بود و متاسفانه این تدابیر پیشگیرانه نیز جدی گرفته نشد و اجرایی نشد و از این رو بیماری هایی مانند کولرا هر سه سال یک بار در میان حاجیان شیوع می یافت و بیش از نصف حاجیان را درگیر می کرد و به اماکن و مناطق مبدا مسافرت حاجیان و برخی مناطق جزیره عربی نیز انتقال می یافت.

دولتشین: شیوع بیماری در عرفات شروع می شود

عبدالعزیز دولتشین جهانگرد و نظامی مسلمان روسی که در سال 1898 و 1899 به حجاز سفر کرد در کتاب خود به نام حج در صد سال پیش نوشته که شیوع بیماری های واگیردار معمولا از عرفات آغاز می شود و در منا شدت می‌گیرد و اگر در عرافات شاهد شیوع بیماری واگیردار نباشیم، می توان امیدوار بود که در آن سال هیچ بیماری واگیردای میان حاجیان شیوع نیابد.

وی می گوید: در مکه و مدینه مکان های قرنطینه و بیمارستان سیاری با گنجایش 30 بیمار وجود داشت که محل قرنطینه بهداشتی به همراه حاجیان از مکه به عرفات و سپس به منا منتقل می شد و در این مکان ها همانند مکه دارو و خدمات اورژانش به صورت رایگان ارائه می شد، اما این مراکز هنگام شیوع بیماری میان حاجیان کاملا ناتوان بودند.

تخریب اتاق بخار توسط قبائل

طبق آنچه دولتشین در کتاب خود گفته قبایل با اقدامات پیشگیرانه علیه شیوع بیماری مخالف بودند و از این رو به اتاق بخاری که برای ایزوله کردن لباس ها و کالاهای حاجیان بازگشته از منا در مکه ایجاد شده بود حمله کردند، زیرا آنها با هر اقدامی که بر تجارت آنها تاثیرگذار باشد مخالف بودند.